WEST NILE VIRUS.... EEN BUITENLANDS VIRUS?
Jarenlang kwam het West Nile Virus in Nederland niet voor. Het virus kwam alleen in het buitenland voor en verschoof nooit naar Nederland.
Recent zijn er concrete signalen, dat het virus Nederland wel bereikt heeft. Ook in 2022 is dat signaal eral weer.
Wat dat exact gaat betekenen, kan natuurlijk niemand exact voorspellen. Hieronder geven we de informatie die handig is, voor het vormen van een neutraal beeld.
WEET MEN AL VEEL OVER DIT VIRUS ?
Ja. Het West Nile virus is een virus dat in mensen, paarden en sommige kleine dieren kan belanden. De besmetting gaat via muggen.
Meestal is het verloop van de ziekte ongemerkt en helemaal onschuldig. Slechts in incidentele gevallen geeft het neurologische problemen.
USA is koploper in ervaring met West Nile Virus bij paarden. In 2004 heeft het daar bij paarden tot meer problemen geleid. Mede daardoor, zijn we daarom nu al beter bekend met de eigenschappen van dit virus bij paarden.
Ook is in die tijd een enting voor paarden ontwikkeld, een mogelijkheid bescherming voor paarden te verhogen, als dat nodig wordt.
VERSPREIDING WEST NILE VIRUS WERELDWIJD
Het West Nile virus (WNV) werd eerst gevonden in Oeganda in 1937. West Nile Virus ging zich in de loop der jaren verspreiden naar gebieden rond de Middellandse zee, India en Centraal- en Zuid-Afrika.
Pas vanaf 2000 kwam West Nile Virus ook in Amerika en Canada voor (neervallende kraaien kondigden de ziekte aan) en West-Europa.
In 2004 liep West Nile in California dus opeens op, 229 paarden overleden dat jaar aan neurologische verschijnselen. Omdat muggenbestrijding bij paarden in praktijk echt nog veel lastiger is dan bij mensen, zijn er toen entingen voor paarden ontwikkeld.
Inmiddels is het overlijdingscijfer daar weer sterk afgenomen. In 2019 waren er slechts 3 gemelde dode paarden in California.
RECENTE ONTWIKKELINGEN WEST NILE IN NEDERLAND
Omdat mensen ook West Nile Virus kunnen krijgen, wordt er bij ons en in buurlanden al jaren jaarlijks onderzoek gedaan naar aanwezigheid van het virus.
In Nederland hadden we daarbij nog nooit een besmette vogel ontdekt. Ook waren er nooit in Nederland besmette mensen.
Echter, in september 2020 is West Nile Virus opeens wel ontdekt via de niet al te slimme grasmus (laat zich twee keer per jaar laten vangen). De eerste keer droeg de mus geen virus, de tweede keer wel. Een mus is een standvogel, in de tussentijd is hij hoogstwaarschijnlijk Nederland dus niet uit geweest. In 2022 is aanwezigheid WNV vastgesteld in een blauwe reiger in de regio Noord-Holland-Noord.
Een zwaluw maakt nog geen zomer. Wel is er samenhang met andere onderzoeken, in Duitsland zien we in 2018/2019/2020 (2) stijging.
Alles samen geeft een indicatie, dat het beeld "louter een buitenlandvirus", onder enige druk staat.
WEGING RISICOFACTOREN?
Vervolgens is natuurlijk onbekend, hoe groot de verspreiding dan in Nederland dan exact gaat worden. Verspreiding in Europa gaat tot nu toe veel langzamer dan destijds in de USA, maar dat geeft ook weer geen volledige garantie, dat het altijd langzaam blijft gaan.
ERVARINGSCIJFERS
West Nile Virus leidt tot veel besmettingen, maar niet tot heel veel erg zieke mensen en paarden. In 0 tot 90% van de besmettingen, gaan we besmetting helemaal niet of niet bewust merken.
Zowel bij mensen als bij paarden verloopt een infectie met het westnijlvirus vaak zonder duidelijke verschijnselen. Slechts 10% van de paarden vertoont milde verschijnselen zoals gebrek aan eetlust, sloomheid en koorts.
Helaas komen er incidenteel neurologische klachten. Zij veroorzaken, dat we West Nile Virus niet geheel kunnen negeren. Men schat dat bij paarden van de 10% paarden die verschijnselen krijgen (!!! dus niet van alle besmette paarden !!!), ongeveer 10% tot 30% via West Nile Virus last krijgt van zwaardere neurologische klachten.
NEUROLOGISCH VERLOOP
Paarden hebben gemiddeld iets meer last van neurologische klachten dan mensen.
In USA was in 2004 de totale virusdruk heel snel heel hoog opgelopen en zo schrok men dus opeens door de relatief sterkere toename in de paarden met neurologische problemen.
Een paard dat lange tijd niet kan staan, is zeer problematisch, want een paard zijn lichaam is niet geschikt voor langdurig liggen. Naast de hoge kans op blijvende restschade door het virus zelf, wordt de kans op complicaties hoog. Een neurologisch verloop waarbij het paard uiteindelijk niet meer zelf op kan staan, leidt tot een lange problematische weg en lage kansen op voldoende fijn herstel. Daarom volgt in praktijk bijna altijd euthanasie.
Bij neurogisch verloop is het belangrijk om te laten onderzoeken wat de oorzaak is of was.
We kunnen via een testje zeker stellen of het paard West Nile besmet is. West Nile Virus bij paarden is aangifteplichtig, dat is niet vanwege het onderlinge besmettingsrisico, maar omdat dit weer informatie geeft over de regionale verspreiding.
MUGGEN PRIKKEN OOK IN DE WINTER
We merken vaak dat verschillen tussen virussen, tot de nodige verwarring leidt. Bij WN gaat besmetting altijd louter via bloed, dus niet via een kuchje of snotje of de lucht, maar via muggen.
Dus een besmet paard is geen gevaar voor de mens.
De verspreiding van WNV gebeurt doorgaans in periodes dat de muggen actief zijn, bij ons is dit gemiddeld van mei tot en met oktober.
Maar bij deze informatie plaatsen we direct een kanttekening, nu we weten ook dat de molestusmug (Culex molestus) oftewel wintermug sinds 2010 in ons land is. Die mug is weer net iets anders dan de normale mug. Hij gaat in een warmere winter niet geheel op non-actief en zijn larven zitten onder rottend organisch materiaal in plaats van water. Hij is sterk in de minderheid in muggenland, maar prikt het hele jaar door en is bij uitstek vervoersmiddel van het virus.
Mensen en paarden kunnen besmet raken, maar de aanwezigheid in hun bloed is niet sterk genoeg meer om een nieuwe mug mee te besmetten. Dus een ziek paard is ook niet indirect besmettelijk voor andere paarden of mensen.
SNELHEID VERSPREIDING
Het West Nilevirus is een virus dat zich vermenigvuldigt in vogels. Sommige vogeltypen gaan daar door dood, anderen niet. Het probleem is dat muggen vogels bijten die het West-Nijlvirus dragen en die muggen daarna mensen en paarden infecteren.
Gaan geinfecteerde muggen hun eitjes leggen, dan zijn alle kleintjes ook gelijk besmet. Dan neemt in een specifieker gebied de kans toe, een besmet exemplaar tegen te komen.
Voor paardeneigenaren zijn cijfers over verspreiding WNV bij toename uiteindelijk relevant, omdat het voorkomen van muggenprikken bij paarden veel lastiger te regelen is dan bij mensen en er vaccinatie voor paarden voorhanden is.
Gaat het paard naar landen waar het virus met zekerheid sterk actief is, werkt enting alleen als op tijd begonnen is (7 weken voor vertrek). Mocht je bescherming willen verhogen, dan moet dat dus ruim op tijd gedaan worden.
DE DEAD END GASTHEER
Het virus stopt in mens en paard en wordt in principe niet verder van paard op paard of van paard op mens of ander zoogdier worden overgedragen, tenzij er bijv. een bloedtransfusie of transplantatie komt. Daarom wordt donorbloed gecontroleerd op WNV.
De “dead-end gastheren” hebben echter te weinig virus in het bloed, om het weer verder over te dragen via de mug.
WAT DOET WEST NILE VIRUS?
De infectie is vaak ongemerkt aanwezig. Ongeveer 10% krijgt last van ziektesymptomen.
Ziekteverschijnselen kunnen binnen 3–15 dagen na besmetting optreden:
Het neurologische verloop is aan het begin nog niet goed voorspelbaar. Het kan mild verlopen (zwalken enz) maar ook heel snel naar worden.
Er is geen specifieke behandeling, elke behandeling zal ‘paardondersteunend’ zijn. Als een paard niet in staat is om zelf te eten en te drinken kunnen vloeistoffen en voeding via een infuus naar binnen. Andere ondersteunende maatregelen kunnen bestaan uit het toedienen van neussondevoeding, ontstekingsremmers, bloedverdunners, de dieren in een ‘roesje’ houden enz.
Als een paard ernstigere zenuwverschijnselen vertoont, kan het paard op een kliniek tussen gepolsterde wanden en een dikke bodembedekking staan. Paarden die niet zonder steun kunnen staan, moeten in een speciale draagband worden gehangen en hebben natuurlijk een slechtere prognose op herstel. Het kan vele maanden duren voordat zieke dieren hersteld zijn, als herstel volledig volgt.
Als een paard een ernstige hersenontsteking overleeft, kan er uiteindelijk sprake zijn van blijvende schade aan het centrale zenuwstelsel. Daarom kan West Nile Virus reden zijn voor euthanasie.
VERMOEDEN WEST NILE VIRUS BIJ HET PAARD
Wannneer we aanleiding hebben om WNV te verdenken, kunnen we via een bloedmonster van het paard een screening uitvoeren op antilichamen tegen het West-Nijl virus en verwante virussen. Eventueel kan deze test ook uitgevoerd worden op hersenvloeistof, dan is het nog betrouwbaarder.
Bij een positieve uitslag moet het West-Nijl virus bevestigd worden door een meer specifieke en bewerkelijke test bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het vormt natuurlijk belangrijke informatie voor de algehele volksgezondheid en andere paardeneigenaren, wanneer er paarden besmet blijken te zijn in ons land.
WAT KAN HELPEN?
Quarantainemaatregelen kunnen gevolgen van dit virus niet tegen houden, muggenbestrijding en vaccinaties wel.
Echter, ook hier geldt dat op het moment dat het paard al ziek is, vaccinatie niet meer toegepast kan worden.
Als andere paarden ziek zijn en er klaarblijkelijk veel besmette muggen zijn, is vaccinatie heel handig, maar het werkt dan pas goed na 6/7 weken.
VACCINEREN?
Het vaccin voorkomt de ziekte niet, maar werkt voor vermindering van duur en ernst van klinische symptomen.
Duur van immuniteit is 12 maanden na de basisvaccinatie voor WNV lineage 1 stammen. Voor WNV lineage 2 stammen is de duur van immuniteit niet vastgesteld.
De minimale leeftijd voor vaccinatie is 6 maanden. Het vaccin is alleen voor gezonde dieren en kan tijdens dracht en lactatie worden gebruikt. Als een drachtige merrie 5 à 6 weken voor het eind van de dracht wordt gevaccineerd, kan dat voor het veulen passieve immuniteit gedurende maximaal 4 maanden betekenen.
INDIVIDUELE AFWEGING
Omdat overdracht alleen via de mug gaat, hoeft voor bescherming natuurlijk niet de hele paardengroep een enting te krijgen, zoals bij direct besmettelijke ziekten zoals influenza en rhino.
Bij West Nile Virus kan een eigenaar dus per paard zelf beslissen of hij of zij verhoogde bescherming wenselijk vindt.
Men zag bij de enting tot nu toe weinig bijwerkingen, maar er is helaas wel enige tijd nodig om weerstand op te bouwen (minimaal 6 weken). Als het paard eenmaal zelf ziek is, is enten geen optie.
We mogen het niet combineren met andere entingen en de enting is iets duurder dan de influenza enting.
Wanneer enten wijsheid is, is vervolgens een individuele vraag. Bij West Nile virus mag iedereen dus per paard, zelf het antwoord vormen.
Paarden die de ziekte krijgen scheiden zelf geen virus uit en zijn dus niet besmettelijk voor andere paarden en ook niet voor mensen.
Een eigenaar kan bij deze vaccinatie ook gewoon voor kiezen om slechts enkele paarden op zijn bedrijf te laten vaccineren omdat bescherming individueel werkt, ongeacht de vraag of de andere paarden op stal gevaccineerd zijn. Het is dus geen groepsbeslissing maar een geheel individuele afweging.
Als het paard naar een gebied reist waar de ziekte frequent gesignaleerd is, wordt de kans op mogelijke besmetting natuurlijk iets hoger. Wilt u enten, dan moet dit dus ruim 7 weken voor transport naar dat gebied geregeld gaan worden.
MUGGEN BESTRIJDEN WAAR MOGELIJK
Bij West Nile aanwezigheid wordt aangedrongen op muggenbestrijding. Muggen zijn het meest actief zijn gedurende zonsopgang en zonsondergang. Muggen houden niet van wind. Een muggendeken kan het aantal prikken doen afnemen. Ook zijn er veel middeltjes op de markt muggen te vangen.
Een forse toename van de muggen wordt negen van de tien keer veroorzaakt door een nabijgelegen zoetwaterbron of organisch afval. Muggen leggen hun eitjes namelijk in zoet water en muggenlarven leven zelfs tijdelijk onderwater. Een een vijver, rivier, sloot, plas of wetering… Maar ook plassen regenwater die blijven staan door (extreem) hevige regenval trekken muggen aan, evenals volgelopen bloembakken, waterpartijtjes, verstopte dakgoten en regentonnen.
Bij ideale (vochtige en warme) omstandigheden kan een muggenplaag zich binnen slechts enkele dagen ontwikkelen. Het belangrijkste wat je kunt doen om een muggenplaag te voorkomen of bestrijden is ervoor zorgen dat water weg kan lopen. Dat is in de polder natuurlijk zeker niet altijd haalbaar.