Gyneacologie

GYNEACOLOGIE

Voor de beginnende fokker of fokker die niet heel veel fokt, volgt hier de informatie over het drachtig maken van de merrie.

KI EN EISPRONGCONTROLE

In de natuur wordt de merrie meerdere malen door de hengst gedekt, de kans dat zo minstens één keer op het goede moment wordt gedekt is natuurlijk groot. Tegenwoordig wordt een merrie meestal drachtig dankzij kunstmatige inseminatie (KI). Dat heeft niet alleen hygiënische voordelen, maar ook kunnen op deze manier met één sprong van een hengst meerdere merries worden 'gedekt'.

Een nadeel van KI is dat het sperma ondanks of dankzij alle behandelingen die het ondergaat, minder lang leeft dan bij een natuurlijke dekking. Daarom is goed gekoeld transport en een nauwkeurige eisprongcontrole bij deze manier van bevruchten noodzakelijk.

EEN PRETTIG ZONNETJE

Een merrie is niet zoals een hengst het hele jaar door vruchtbaar. De vruchtbaarheid wordt beinvloed door het weer. Zonnig en warm weer stimuleert de hengstigheid, de merrie is dan ook tijdens de winter en de herfst niet of niet goed hengstig. In het voorjaar en de zomer wordt de merrie om de 3 weken goed hengstig. Zeer zonnige en warme dagen stimuleren de hengstigheid.

De beste tijd om een merrie te dekken of insemineren is vanaf eind april tot en met juli. Een hengstige merrie kan men vaak herkennen aan het feit dat ze vaak frequenter zal plassen. Een teken van hengstigheid is blitsen, dit wil zeggen knipperen met de schede. De merrie kromt de rug, zoekt contact met de hengst en laat wat urine lopen.

INSEMINATIE

Het is belangrijk goed op deze hengstigheid te letten. Het beste tijdstip voor inseminatie is zo'n 1-2 dagen vóór het eind van de hengstigheid, omdat de eisprong (ovulatie) rond die tijd plaatsvindt.

Het meest ideale moment, is een inseminatie iets na de ovulatie. De hengstigheid duurt ongeveer zo'n 5-7 dagen. Bij oudere merries of merries waarbij het geboorteproces abnormaal is verlopen, kan men het beste de veulenhengstigheid (= eerste hengstigheid op ongeveer 7-12 dagen na het veulenen) overslaan. De dracht duurt 11 maanden. 

Met een echo kunnen we het moment van insemineren exacter bepalen. De transducer van de scanner wordt bij een merrie via de endeldarm met de hand naar binnen gebracht. Daarbij kunnen we vaststellen of er afwijkingen zijn aan deze organen welke eventueel met medicijnen, hormonen of operatief behandeld kunnen worden. Wanneer een merrie hengstig is, rijpt een blaasje op de eierstok, dit noemt men een follikel.

In de zomer zijn we extra vroeg aan het werk om merries te scannen, zodat het sperma nog dezelfde dag gebracht kan worden via de koerier.

FOLLIKEL

In deze follikel zit een eicel die ook verder rijpt en wat begeleidende cellen. Deze cellen scheiden hormonen af.  Wanneer de follikel een grote van 4 tot 6 cm heeft barst deze open, dan komt de eicel vrij.

De eicel wordt dan opgevangen door de eitrechter en komt op deze manier in de eileider terecht. Op dit moment kan een bevruchting plaatsvinden. Sperma behoudt zijn bevruchtend vermogen gemiddeld 48 uur nadat het in de merrie is ingebracht.

Het is daarom van belang het moment van de eisprong zo nauwkeurig mogelijk in te schatten. De kans dat eicel en sperma elkaar dan op het goede moment ontmoeten, moeten we zo groot mogelijk maken.

IS DE MERRIE DRACHTIG ?

Het uitblijven van een hengstigheid  geeft nog geen volledig zekerheid. De meeste zekerheid op drachtigheid, verschaft een echo op ongeveer 17 dagen na inseminatie. Is de merrie onverhoopt niet drachtig geworden, dan kan ze opnieuw worden geinsemineerd. Het maken van een echo doen we ook om tweelingdracht tijdig te signaleren. Tweelingdracht eindigt bij een paard vrijwel altijd in problemen en daarom wil men bij constatering één van de twee vruchtjes verwijderen.

Wanneer de merrie drachtig is bevonden is het raadzaam dit onderzoek te herhalen: zo'n 15% van de drachtigheden wordt op 40 dagen afgebroken. Dat is heel vervelend, de natuur dringt haar wetten soms op.

PROBLEMEN

Bij het gynaecologisch onderzoek van de merrie kunnen ook afwijkingen worden aangetroffen aan de eierstokken, de baarmoeder, de schede en de vulva. Meestal kunnen deze worden behandeld. Niet alle merries worden onmiddellijk en even makkelijk drachtig. Daar kunnen verschillende oorzaken voor zijn, zoals een onregelmatige cyclus, een baarmoederontsteking en een slecht sluitende schede. Soms is het erg moeilijk om een oorzaak aan te wijzen en wordt de merrie het jaar daarop heel vlot drachtig.

ENTINGEN

 Het is belangrijk dat de merrie goed gevaccineerd wordt tegen influenza en tetanus, zeker ook tijdens de dracht.

VOORBEREIDING VAN DE GEBOORTE

Let er ook op dat u de merrie tijdig binnen haalt en de merrie bijvoorbeeld nooit naast een sloot gaat starten met de bevalling. Paarden zijn helaas niet altijd zo slim als we zouden willen. Vlak voor de geboorte is het handig gebruik te maken van een alarmsysteem en een camera.

Als u niet vaak fokt, kan een alarmsysteem een hele uitgave zijn, maar deze zijn ook te huur. Regel dit op tijd, want zeker aan het begin van het jaar zijn er veel geboorten. Ons eigen alarmsysteem is ook te huur, maar alleen voor eigenaren die we kennen. Klik in dat geval hier voor verder informatie over het huren van ons Birth Alarm.

NORMAALWAARDEN

Is het zover dat het veulen komt, dan zijn er zogenaamde normaalwaarden, klik hier als je de normaalwaarden voor geboorte van een veulen al vast wilt lezen of wilt printen. 

GEBOORTE VAN HET VEULEN

Paarden bevallen bijna altijd op natuurlijke wijze en relatief snel. In vergelijking met veel andere diersoorten en mensen, zijn er nauwelijks complicaties. Dit prachtige filmpje van de universiteit Gent (www.foalinmare), gemaakt voor dierenartsen in opleiding, laat een keizersnede bij het paard zien, een ingreep die bij paarden hoogstzelden nodig is om het natuurlijke proces doorgaans goed functioneert. Het begin van het filmpje laat dit proces aan de binnenkant heel mooi zien.