Osteopathie en chiropractie voor paarden
We doen twee vormen manuele therapie: osteopathie en chiropractie.
Manuele therapie gebruiken we voor stimulatie van zelfherstel van beweging in het lichaam.
We leggen hier verder uit hoe deze onderdelen werken en waarom juiste timing en toepassing van manuele therapie belangrijk is.
CORRECTE TOEPASSING MANUELE THERAPIE
Osteopathie en chiropractie worden soms nog neergezet als "alternatieve geneeswijze".
Wie achter een zeer nuchtere bril de materie in duikt, ziet osteopathie als zeer brede vorm van aanvullende manuele therapie, om het zelfherstellend vermogen van het lichaam te stimuleren.
Het viel ons op bij paarden in de praktijk, dat deze vorm van manuele therapie hele concrete verbeteringen kan leveren. Dat was voor ons de reden zelf te gaan leren, deze mooie brede vorm van manuele therapie, zo correct mogelijk toe te gaan passen.
DE UITGEBREIDE OSTEOPATHIE OPLEIDING
We zagen in praktijk dat osteopathie als therapie daadwerkelijk interessante effecten kon geven. We denken wel dat het voor effect heel belangrijk is dat de ontdekte grepen echt zo goed mogelijk toegepast worden.
Om hier dan gelijk ook maar niets te gaan missen, heeft Hans als paardenarts al vrij snel de meest uitgebreide manuele osteopathie opleiding gevolgd via de uiterst ervaren manueel paardentherapeut Janek Vluggen (osteopathie).
Janek Vluggen kan gezien worden als één van de grondleggers van paardenosteopathie, is inhoudelijk zeer sterk en praktisch vooruitstrevend.
EQUINE OSTEOPATHY
De uitgebreide opleiding van The Vluggen Institute is een zeer uitgebreide vorm van manuele therapie, want het gaat uit van alle interactie in het lichaam.
Hans was een van de eerste paardenartsen die paardenosteopaat werd. Hij rondde deze volledige opleiding voor paardenosteopathie af met een tien. Dat komt niet alleen doordat hij de materie ontzettend interessant vindt (alles in het lichaam werkt interactief!) maar zeker ook omdat hij van nature een handige "doener" is.
Hij heeft inmiddels natuurlijk al veel ervaring met de inzet van osteopathie, bij totaal verschillende paarden en paardenproblemen. Het gedegen uitvoeren van alle osteopathiegrepen op een paard is in de loop der jaren zijn tweede moedertaal geworden. Omdat wij osteopathie ook vaak gebruiken in combinatie met andere paardonderzoeken, leerden we deze mooie vorm van manuele therapie ook steeds beter, praktisch een optimaal functionerende plaats in het geheel te geven.
REGULIER EN ALTERNATIEF ?
Regulier en alternatief of liever: aanvullende geneeskunde. Het kan alleen optimaal bijdragen, als we onderdelen zo slim mogelijk blijven samenvoegen tot een geheel.
Een indeling tussen alternatief en reguliere geneeskunde, wordt volgens ons vooral relevant, zodra alternatief kan toevoegen dat men actuele reguliere kennis niet optimaal toe past. Dan ontstaat immers een kans dat men andere, beter werkende behandelpaden, kan gaan missen. Dat is niet altijd alleen jammer, het kan helaas soms ook leiden tot grotere onherstelbare schade. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als men bij voorbaat te weinig reguliere kennis heeft verworven maar ook als een arts bijvoorbeeld te ver achter ging lopen, bij het leren de actuele reguliere geneeskunde zo goed mogelijk toe te gaan passen. Dat laatste is in ons werkgebied zeker niet onmogelijk, want reguliere paardenorthopedie is in totaal een groot aanvullend gebied, zeker we het gaan vergelijken met manuele therapie.
De kracht van alternatieve geneeskunden verdient een goede gedegen reguliere begeleiding.
Want zo kan ze immers echt nog veel beter, tot haar recht komen.
Wij staan als praktijk al sinds 2004, met meerdere artsen in het register Erkend Paardendierenarts. We investeerden als praktijk dus jarenlang continue weer verder in opbouw van extra reguliere kennis over paarden, maar dus ook in alternatievere kennis of kennis op andere gebieden. We zijn zeker heel blij met de verworven osteopathiekennis, maar deze staat bij ons dus altijd direct, naast een up to date verdieping in de reguliere geneeskunde. Er is bij praktische toepassing van osteopathie ook vaak direkte combinatie met bijvoorbeeld kennis uit orthopedie of inwendige. Orthopedie is medisch onderzoek en behandeling van motorische problemen, kreupelheden en toplijnproblemen. Maar ook inwendige problemen kunnen soms veel invloed op dagelijkse beweging van het lichaam gaan sorteren.
Alles kan de beweging ongewenst veranderen, dat betekent dat behandelaars bij het onderzoeken van niet pratende patienten, liever nooit vroegtijdig, zelf de deuren en routes te vroeg moeten willen gaan sluiten.
Hoe gebruiken wij osteopathie?
In een vakgebied dat steeds groter werd, geeft osteopathie ons nog steeds een zeer mooie en uitgebreide vorm van manuele therapie. Het heeft haar nut in onze praktijk, al heel vaak praktisch bewezen. Daarom vinden we het nog steeds heel leuk om osteopathie bij paarden uit te voeren. Feit is dat ervaren paardeneigenaren, -die zelf al heel veel zien aan beweging van een paard en deze graag waar mogelijk nog verbeteren-, effecten van behandelingen vergeleken met van alles en nog wat en toch zijn gaan waarderen.
Osteopathie gebruiken we als onderdeel bij medische onderzoeken, wat beweegt hoe? Maar ook passen we het uiteraard toe als extra lokale (bijvoorbeeld aanvullend op het SI gewricht kennen we inmiddels veel grepen) of als normale volledige osteopathie behandeling.
Wat nu exact nog regulier of alternatief is, vinden wij ook niet meer zo belangrijk. Uiteindelijk wordt het toch al snel een totale kunst, paarden via het geheel, zo goed mogelijk te helpen, zo lang mogelijk gezond in beweging te mogen blijven.
MEER OVER DE OSTEOPATHISCHE BEHANDELING
Wat zal opvallen bij een volledig osteopathische behandeling, is dat niet alleen de rug behandeld wordt, maar het gehele paard. Een osteopaat onderzoekt immers breed, zoekt lijnen in interactieve onderdelen.
Er worden directe technieken met de hand gebruikt en indirecte technieken waarbij het paard "zichzelf behandelt" door middel van ontspanning en zijn eigen lichaamsgewicht. Het paard kan zich op die manier niet zo maar beschadigen.
Vanuit deze filosofie worden paarden natuurlijk ook niet gesedeerd. Het verloop en de duur van de behandeling hangt erg af van hetgeen gevonden wordt en losgewerkt moet worden.
Zijn er geen bijzonderheden dan is het paard veelal al na 30 minuten klaar met de behandeling, Soms zijn ook behandelingen die de eerste keer 1,5 uur duren, omdat we dan tijdens totale controle voelen, dan veel meer onderdelen behandeld moeten worden en soms meer handgrepen op 1 plaats.
AANTAL BEHANDELINGEN
Een osteopathiebehandeling hoeft normaal nooit meer dan twee keer achter elkaar uitgevoerd te worden, want daarna moet het lichaam namelijk echt voldoende tijd krijgen via beweging het zelf te gaan doen. Soms is na een maand wel een volgende behandeling nodig als we bij de eerste behandelingen veel blokkades voelden. Een paard vijf keer achter elkaar osteopatisch behandelen is niet conform de leer, het werkt anders dan bij fysiotherapie.
INZET INJECTIETHERAPIE OF MESOTHERAPIE
Als een paardenrug of hals geen enkele vorm van manuele behandeling meer door gaat laten omdat de spanning echt enorm hoog is geworden, komt manuele behandeling er niet meer door.
Soms zit een paardenrug te vast. In dit gelukkig echt uitzonderlijke geval kunnen we via een heleboel kleine injecties met dunne naaldjes verschillende stoffen in spuiten die de zenuwen stimuleren om de pijn weg te voeren.
Mesotherapie is niet nieuw maar een lang bestaande medische handeling. We hoeven het gelukkig slechts zelden toe te passen.
SYSTEMEN IN HET LICHAAM
Tijdens de opleiding Equine Osteopaat leert men te denken in zogenaamde bewegingsketens in het lichaam, ketens die altijd onderdelen van alle bewegingssystemen bevatten.
De osteopaat onderscheid daarin drie bewegingssystemen:
- Het parietale systeem. Het voor ons bekende bewegingsapparaat bestaande uit botten, wervelkolom, spieren, pezen, banden en gewrichten.
- Het viscerale systeem. Dit systeem omvat alle organen binnen het lichaam, denk aan spijsverterteringsorganen maar ook aan bijvoorbeeld geslachtsorganen.
- Het craniosacrale systeem. Dit systeem bevat schedel, hersenvliezen, hersenvocht, zenuwen en het heiligbeen.
Het lichaam is een geheel waarin voortdurend beweging plaatsvindt.
Bewegingsverlies ontstaat door oorzaken van buiten af (bv. overbelasting) of door oorzaken van binnen uit. De spijsvertering heeft invloed op gebruik van de rug. Nu kun je bij een mens natuurlijk dichter op de organen werken dan bij een paard.
Een eigenaar ziet de osteopaat eigenlijk overal aan draaien waar hij bij het paard aan kan draaien: van oor en kaak tot knie en staart. Alles wat zou moeten kunnen bewegen wordt in diverse richtingen op beweeglijkheid getest.
Vervolgens kunnen bepaalde patronen in blokkades in de voelbare regionen wijzen naar andere oorzakelijke bewegingsbelemmeringen, soms ook op niet tastbare plaatsen (in het viscerale of craniosacrale systeem).
Craniosacraal moet volgens ons echter altijd in relatie gezet worden tot het parietale systeem, mogelijk trauma en gebit.
TAALVERSCHILLEN
Dat bijvoorbeeld manipulatie van eierstokken bij niet ingewijden in de leer van de osteopathie bij veel mensen tot grote verbazing en verwarring leidt, kunnen we heel goed voorstellen.
Heel vreemd is zoiets dan bijvoorbeeld ook weer niet, als we bedenken dat er in Frankrijk sportpaardenartsen zijn die dravers met rugprobleem heel soms met verdovende vloeistoffen inspuiten bij de ophangbanden van de eierstokken. Dezelfde afwijking ("blokkade"), alleen het idee over behandeling is totaal anders.
Taalverschillen overbruggen en ons daadwerkelijk in elkaars werkgebied en zienswijzen gaan verdiepen, leverde bij osteopathie inhoudelijk zeer leuke en leerzame momenten op. Voor een paardenarts is het voelen van eierstokken heel normaal, voor een humaan therapeut is het gaan bewegen van eierstokken natuurlijk weer een heel ander dingetje.
Je leert nieuwe "tools" en iedereen bepaald uiteindelijk natuurlijk zelf wat in de praktijk op ening moment gebruikt wordt.
OOK CHIROPRACTIE
Ook Leonie volgt als jongere arts, het leerpad van Hans. Zij verdiepte zich eerst als chiropractor aan de Backbone Institute en liep veel stage bij een vooraanstaand chiropractor. Inmiddels heeft zij hier ook al meer dan vijf jaar werkervaring in. Daarnaast werkt ze natuurlijk ook in de eerste lijn en stukken tweede lijn en is ze al gestart met Iselp (orthopedie).
Door continue verder te leren ontstaat volgens ons uiteindelijk natuurlijk toch het meeste overzicht, op het vinden en oplossen van paardproblemen.
ZELFHERSTELLEND VERMOGEN
Via manuele therapie activeren we dus het zelfherstellend vermogen naar verdere beweging. Dat kan apart ingezet worden of in combinatie met andere middelen, waarbij toepassing dus afhankelijk van de situatie is.
KREUPELHEIDSARTS EN OSTEOPATHIE
Osteopathie en chiropracie is dus goed bruikbaar voor manuele stimulering van zelfherstel.
Als een onderdeel of onderdelen niet volgens het boekje bewegen, zegt dat echter nog niets over de echte oorzaak. Het is natuurlijk niet zo dat je via "manueel voelen" weet, hoe het paard in zijn totaal nu echt beweegt als hij toch ook op met vele kilo's gewicht op een been moet landen en afzetten. Er zijn natuurlijk wel mensen die zeggen echt alles te kunnen voelen via energie enz, maar de algehele betrouwbaarheid van diagnoses is vaak angstvallig laag.
Wat zijn ook arts en weten als geen ander dat er tussen de mogelijke oorzaken in afwijkingen wat je "voelt"er uiteraard ook aandoeningen zijn, die je beter eerst medisch kunt behandelen.
Bij enige twijfel of het paard pijn heeft, is het ook beter dit al bij het maken van de afspraak te melden.
LOCATIESCHADEN
Voor motorische medische problemen verdiepte Hans zich na osteopathie in orthopedie, in de zwaardere en puur medische vervolgopleidingen. Hij volgde alle modules van ISELP en vervolgens nog andere aanvullende reguliere medische scholingen van voor artsen, voor het vinden en behandelen van afwijkingen in motoriek.
Deze aanvullende opleidingen voor reeds afgestudeerde paardenartsen vergen uiteraard veel meer aanvullende inspanning, dan het leren van osteopathie. Dat is logisch, want hier gaat het om het vinden, interpreteren en behandelen van veel soorten "locatieproblemen" bij patienten die niet praten, dus locatie niet duidelijk aanwijzen. We bekijken de manier van lopen hier veel uitgebreider en doen nog andere bewegingstesten. Maar ook moet een orthopeed na zijn dierenartsenstudie nog gaan leren alle mogelijke beelden via apparatuur heel goed te gaan maken en interpreteren. Bij de aanvullende medische opleidingen is de focus volledig gericht op het nauwkeurig opsporen en dan veel gerichter behandelen van pijn en irritatie in benen en de toplijn via lokale injecties (bijvoorbeeld stamcellen enz), infuzen, shockwave enz.
Alle onderdelen samen (manueel en medisch) maken, dat we geen onderscheid willen missen in de beste aanpak.
Het doel moet nooit een behandeling zijn. Het doel is het paard daadwerkelijk meer mogelijkheden tot beweging te geven en het lichaam van het paard is bepalend, voor de beste route.
ZEVENTIEN JAAR MOTORISCHE PROBLEMEN
Hans begon in 2008 met het uitvoeren van osteopathie. Osteopatie is niet een cursus maar de grepen werden zijn tweede moedertaal, hij heeft zo veel verschillende soorten paarden behandeld dat hij erg veel referentie in het hoofd heeft.
Hij ging na osteopatie weer verder met Iselp en verdere mogelijke medische verdieping in orthopedie. Inmiddels vult hij al erg veel jaren lang al zijn werkdagen met het verder onderzoeken van kreupelheid en toplijnproblemen of staakproblemen. Hij volgt dit gebied uiteraard op de voet, dit is zijn "core". Het maakt ons natuurlijk niet uit wat voor type werk we doen, maar we houden wel erg van positieve resultaten voor paard en eigenaar.
Het stimuleren van (zelf)herstellend vermogen van het lichaam betekent per definitie, dat het dan cruciaal is eerst goed onderscheiden of en wat voor type probleem of problemen het paard heeft.
Want er zijn dus zeker problemen in de beweging, die je via andere hoek terug terug moet dringen.
Onze ver doorgevoerde combinatie van medisch en osteopathie kan betekenen dat een osteopathie afspraak opeeens medisch wordt of een medische afspraak osteopathie.
Werken aan zelfherstellend vermogen, dan is eigenlijk het meest lastige stukje van de praktische kunst, geen onhandige grenzen over het hoofd te gaan zien.
DE ROL VAN OSTEOPATHIE
Osteopathie is uiteraard gericht op nomalisering van beweging van onderdelen ten opzichte van elkaar. Zelfherstel moet immers plaatsvinden via verbeterde beweging in het totaal.
De beweging van het SI gewricht is een zeer centrale, dus we werken in praktijk daar vaak wat langer aan.
Belangrijk te weten is dat osteopathie vooral goed door kan werken als het lichaam in beweging daarna overal pijnvrij is en goed kan bewegen, zodat er ook daadwerkelijk een verder verbeterde totaal beweging in het geheel kan volgen.
Denk aan individuele bewegingen en integrale bewegingen. Via de integrale functie kan de individuele functie verbeteren maar is deze individuele verstoring te sterk, dan wordt deze te dominant op de totaalbeweging. Dan herstel je deze zo goed mogelijk, zodat deze integrale verbetering toe gaat staan. Ga je te veel verkeerd om werken, dan verliest je aan beide kanten kracht in de leer.
Iets "vastzetten" tijdens beweging kan ook een beschermende functie hebben ten opzichte van pijn in een ander onderdeel in het mechanisme. Bij enige twijfel of er pijn of ongemak is bij landen en afzet is breder onderzoek volgens ons dus beter op zijn plaats, dan manuele therapie gaan "proberen". Want het vasthouden heeft dan een beschermende functie.
OSTEOPATHIE OF ORTHOPEDIE PAARD?
Soms is het op voorhand moeilijker in te schatten welk onderzoek nodig is. Dat is zeker helemaal niet vreemd, want milde kreupelheden, iets blokkeren in beweging, staken ligt allemaal dicht bij elkaar.
Het is belangrijk goed te onthouden dat paarden bijzondere patienten zijn, minder duidelijk zijn in het opsommen van hun problemen.
Zo zien we dat een gepland kreupelheidsonderzoek soms heel kort duurt, omdat het paard zich op de overige bewegingstesten toch goed laat zien. Maar ook kan een afspraak voor osteopathie na tien minuten al omslaan naar een ruimer kreupelheidsonderzoek omdat we zien dat afwijking in gedrag of lopen niet uit de bovenlijn komt of de bovenlijn echt te pijnlijk is. Uiteraard gaat alles in overleg, de eigenaar bepaalt wat we wel of niet doen.
Is er twijfel over wat er aan de hand is, dan is bewegingsonderzoek altijd de allerbeste start. Bij twijfel gebruiken we direct verdoving en monitoren we reactie, controleren we een zadel enz.
Dat is logisch omdat men via alleen manueel onderzoek dus zeker niet altijd alles zal voelen en je bij bepaalde problemen het herstel beter ook via andere wegen kunt stimuleren.
SAMENWERKEN
We doen bij Paardendokters best veel osteopathie en ook chiropractie.
Maar werken ook aan patienten met andere manuele therapeuten, om voor hun goed te verifieren of de hulpvraag correct gesteld is en de timing klopt. Ook werken we voor andere paardenartsen die zich niet of nog niet helemaal verder orhopedisch ontwikkelden.
Dat maakt ons helemaal niet uit, we vinden het allemaal prima en leuk.
De rol van manuele controle en therapie bij motorische problemen is en blijft groot maar een orthopeed voegt een combinatie met andere middelen toe. Dat zorgt soms voor een iets andere plaatsing van manuele therapie, in de tijd.
INTEGRAAL DENKEN
Manuele therapie, reguliere therapie, aanpassingen in training, harnachement of voeding, tandarts, hoefonderhoud, inwendige gezondheid. Als het om goede aanpak van motorische problemen gaat, heb je soms maar 1 verandering nodig en soms kun via meerdere routes optimaliseren.
Dat komt natuurlijk omdat in praktijk het meest belangrijke probleem van het paard op de dagelijkse beweging, op enig moment toch echt iedere keer weer heel verschillend kan zijn.
Geen enkel los onderdeel, kan dus ooit belangrijker worden dan het totale pakket.
Het feit dat de mensen voor behapbaarheid, niet alleen hun werk maar ook de totale educatie in stukjes delen, doet daar niets aan af.